10 tips om te eten als een local in Spanje

Sommige mensen vallen met hun culo in de boter olijfolie. De Spanjaarden bijvoorbeeld. Alsof het nog niet genoeg is dat ze aan hun costa’s kunnen genieten van meer dan 300 dagen zon per jaar, eten ze ook elke dag als koningen. Want: wat in Spanje dagelijks op tafel belandt, is gezond, eindeloos divers, en vooral heel erg lekker. Sommige mensen hebben alle geluk. Vertrekt u voor het eerst naar Spanje, bijvoorbeeld omdat u er op zoek gaat naar een tweede woonst onder de zon, dan is het een goed idee om volgende tips te lezen. Zo kan u eten als een local in Spanje. Kwestie van geen mal figuur te slaan aan tafel.

1/ Vergeet alles wat u weet over etenstijden

U bent het gewoon om rond zes uur ‘s avonds uw benen onder tafel te steken? Wen er maar aan dat het in Spanje anders zal zijn. Spanjaarden houden er een radicaal anders ritme op na dan hetgeen wij in Vlaanderen gewoon zijn. Elke maaltijd schuift op:

• Ontbijt. Veel Spanjaarden drinken thuis enkel een koffie voordat ze naar hun werk vertrekken. Een zoete hap is ook populair. Denk aan donuts, geglazuurde croissants of churros. Of tostada con tomate, een geroosterde boterham met olijfolie en geprakte verse tomaten.
• Tweede ontbijt.Vanaf 10u30 openen de ontbijtbars. Rond elf uur trekken veel Spanjaarden ernaartoe voor een plak tortilla en een koffie.
• Lunch. Meestal tussen 14 en 16 uur. Dit is het belangrijkste maal van de dag en de meeste Spanjaarden nemen er uitgebreid de tijd voor. Zie ook puntje 3.
• Merienda. Het Spaanse vieruurtje valt om 18 uur. Veel Spanjaarden opteren voor iets zoet - churros of torrijas, Spaanse wentelteefjes.
• Avondeten. Dat verschijnt pas ten vroegste op tafel om 8u30. Voor velen zelfs nog een pak later. Zelfs de vroegste vogels verschijnen pas tegen negen uur op restaurant. Na de zware lunch is het avondeten wel lichter.

Pro-tip: tussen lunch en avondeten gaan de meeste restaurants toe. Wie wil eten als een local in Spanje, houdt daar best rekening mee. Kwestie van een hongerklop op het verkeerde moment te vermijden. In grote steden of toeristische gebieden valt er in die tussenuren wel wat te rapen.

2/ Neem uw tijd

Eten is een staatszaak in Spanje. Over een kom dampende soep of een bord zeevruchten worden zaken gedaan, problemen besproken en sociale banden aangehaald. Het is een gemeenschappelijke activiteit, niet iets dat je stiekem of in je eentje doet. En zeker niet iets dat je haast. Banbliksems vallen de overlaat ten deel die zijn maaltijd achter de computer opeet of die snel een boterham in de mond propt. Het is geen uitzondering om twee uur lang aan tafel te zitten, vooral bij de lunch. Zeker in weekends of vakanties kan het middageten zich over een hele namiddag uitstrekken. En denk niet dat u zich uit de voeten kan maken van zodra de borden zijn afgeruimd. Nee, de sobremesa, het praatje achteraf, vormt een cruciaal onderdeel van elke maaltijd. Het maakt niet uit of u nu eet met vrienden, familie of collega’s: het is een moment om te savoureren. Met het risico dat we klinken als de Bond Zonder Naam: in onze gehaaste tijden zorgt dat voor een ideaal moment om even te kleine geneugten van het leven te appreciëren.

3/ De lunch is de belangrijkste maaltijd van de dag

Het is heiligschennis om in Spanje de lunch niet serieus te nemen. Met dank aan het menu del dia. Veel familierestaurants bieden deze dagschotel - meestal twee gangen, brood, drank en dessert of koffie - aan tegen een vlijmscherpe prijs. Het is niet ongebruikelijk om tussen 10 en 15 euro te betalen voor een maaltijd die ervoor zorgt dat u voor de rest van de dag geen honger meer krijgt. Een siesta is dan inderdaad gepermitteerd. Dit is een cruciaal punt voor ieder die wil eten als een local in Spanje.

***

Kleine geschiedenisles

Generaal Franco voerde het menu del dia in de jaren 60 in, toen hij het economisch potentieel van toerisme wilde aanboren. Met de campagne ‘Spanje is anders’ lokte hij met succes toeristen. 2,9 miljoen bezoekers in 1959 werden er 11,1 miljoen in 1965. Ter referentie: in 2019 waren het er 83,7 miljoen. Dankzij het menu del dia - eerste heette dat het menu turistico - konden toeristen tot in het kleinste dorp aan een kleine prijs kennismaken met de Spaanse keuken. Het sloeg evenwel ook aan bij Spanjaarden en groeide in geen tijd uit tot een nationaal instituut.

***

Tegenwoordig moeten restaurants en eettenten niet langer verplicht een dagschotel aanbieden. Maar door de grote populariteit ervan houden veel uitbaters de traditie in stand. In eender welke straat botst u op een krijtbord met daarop de gerechten. Tijdens de middagpauze zitten populaire lunchketen afgeladen vol. Begrijpelijk, het menu del dia is een uitstekende deal: veel eten voor weinig geld. Verwacht geen chique toestanden, wel gezonde, lekkere boerenkost. Meestal kiest u zowel voor- als hoofdgerecht uit enkele opties. Het voorgerecht is vaak een bord groenten of peulvruchten, waarna u gefrituurde of gegrilde vlees of vis, soep of een stoofpotje mag verwachten. Heeft u dan nog een beetje ruimte vrij in uw maag, dan kan u nog een pudding, flan, arroz con leche, fruit of ijsje naar binnen werken. En anders is er nog koffie.

4/ Alcohol? Geen probleem!

Een maaltijd, zeker in gezelschap, begint met een aperitief en eindigt met een chupito, een shotje als digestief. Voor de lunch kan dat aperitief een glas zoete vermouth, een sherry of een koud pilsje zijn. Met een snack erbij, enkele groene olijven of geroosterde amandelen, is dat het ideale moment om bij te praten. Zelfs op een werkdag is alcohol bij de lunch sociaal aanvaard. Geen kat kijkt vreemd op als u twee glazen wijn of een caña, een klein pintje, verzet bij het eten. Na het avondeten volgt geregeld een cocktail. Alcohol hoort bij de levensstijl. Spanjaarden drinken graag, maar zuipen zelden. Het sociale aspect gaat altijd voor op de alcoholconsumptie. Misschien heeft het ermee te maken dat Spanje zoveel lekker spul produceert. Denk aan de volle rode of frisse en fruitige witte wijnen, cava die de concurrentie met champagne en pils die vlot binnen giet op een warme dag. Daarover gesproken: hier is het oké om Coca Cola of Sprite bij rode wijn te gieten. Zo verkrijgt u Calimocho dan wel Tinto de Verano. Eten als een local in Spanje betekent namelijk ook: op ontdekkingsreis gaan, met open geest en ontvankelijke smaakpapillen.

5/ Tapas zijn heilig

Spanje telt 260.000 bars en cafés, één voor elke 175 mensen. Heel wat van die bars serveren bij een drankje een gratis hapje, een tapa. Naar verluidt ontstond die traditie toen klanten het beu waren dat er altijd vliegen in hun wijn of bier belandden. De patron gaf hen daarom hompen brood met lekkers op, zodat ze hun glas ermee konden afdekken. Het Spaanse woord ‘tapa’ betekent letterlijk deksel. Niet alle bars geven gratis tapas, maar een aantal ervan houdt de gulle traditie in ere. Soms valt er enkel een potje chips of enkele olijven te rapen, maar op andere plekken krijgt u bijna een heel maal voorgeschoteld. Calamari, Manchegokaas, een stuk vlees of vis: het kan allemaal. Uit een enquête bleek dat dit de vijf favoriete tapas van Spanjaarden zijn:

1. Tortilla
2. Patatas bravas
3. Jamón serrano
4. Croquettes
5. Huzarensalade

6/ Hoe drukker, hoe beter

In tijden van corona voelt het als vloeken in de kerk, maar hopelijk komt er snel een tijd dat deze tip weer relevant wordt. De beste tapasbars zijn degenen die tot de nok gevuld zijn, met de condens op de ramen. Elleboog uzelf een weg naar binnen, claim een plek van een zakdoek groot aan de toog en geniet van al het lekkers dat uw richting uitkomt. Rechtopstaand, zoals het hoort in een tapasbar. In dit soort traditionele cafés gooit u alle afval op de grond. Pitten van olijven, garnalenkoppen, het belandt allemaal onder de kruk aan de toog. Nadat u een stuk tortilla of enkele garnalen naar binnen hebt gewerkt, veegt u uw mond af en smijt de serviette op de grond. Schaam u niet, het is normaal. Kijk maar eens onder u, de grond ligt bezaaid met serviettes.

7/ Brood is overal

Glutenhaters, pas op: Spanjaarden zijn verzot op brood. Elke ochtend halen ze hun broodje voor de dag. Bij elke maaltijd komt er een mand op tafel, ook op restaurant. Ideaal om uw bord schoon te vegen wanneer u zich gewaagd heeft aan een stoofpot of een stuk vlees met een rijke saus. Dat betekent niet dat u uw brood kan beleggen met een dikke laag echte boerenboter. Boter behoort niet tot het Spaanse dieet. Vraag er op restaurant ook niet naar, want in het beste geval krijgt u een portie verlepte margarine. Olijfolie is dan een beter alternatief, gezonder én lokaal.

8/ Buiten eten is een kunstvorm

Een van de grote voordelen van het klimaat aan de zuidkust: u kan bijna in elk seizoen buiten eten. Op Spaanse straten en pleinen vindt u terrazas, ideaal om al fresco to lunchen of dineren. Let wel op, in sommige gevallen betaalt u extra voor die bevoorrechte plek. Probeer aan de Spaanse zuidkusten zeker ook de chiringuitos. In deze strandbarretjes kan u het hele jaar door - maar vooral in de zomer - gekoelde drankjes of zeevruchten nuttigen. Sommige richten zich meer nadrukkelijk op toeristen. Het loont zeker de moeite om te checken waar de locals gaan.

9/ Hou die fooi maar op zak

Spanjaarden geven slechts sporadisch een fooi en nooit meer dan wat kleingeld. Volgens sommigen komt het daardoor dat de bediening in Spanje niet altijd om over naar huis te schrijven is.

10/ Iedereen houdt van jamón

Enkele sneetjes als tapas bij een caña, verwerkt in een groentegerecht of in slaatje, als hapje op een feestje of gewoon als tussendoortje: bijna niemand zegt nee tegen jamón serrano of jamón iberico. Dat blijkt ook uit hun alomtegenwoordigheid in bars of hangend boven togen. Spanjaarden beweren dat hun liefde voor ham de reden is dat ze zo oud worden - enkel Japanners trekken het langer. Zou goed kunnen: uit een studie bleek dat Iberische ham de cardiovasculaire gezondheid verbetert.